زوایای صحبتهای غیررسمی رهبری؛ تشریح دلایل حمایت از احمدی نژاد

 رهبر جمهوری اسلامی در جریان سفر آبان ماه خود به شهر قم دو دیدار با اعضای جامعه مدرسین حوزه علمه قم ترتیب داد که متن گفت و گوهای انجام شده در این دیدارها از طریق رسانه های رسمی  منتشر نشد. به تازگی اما برخی چهره های وابسته به حکومت بخشی از سخنانی که گفته می شود مربوط به دیدار دوم آقای خامنه ای با اعضای جامعه مدرسین است را منتشر کرده اند. در این سخنان آقای خامنه ای به تشریح دلایلش برای حمایت ویژه از دولت محمود احمدی نژاد پرداخته که در نوع خود حاوی نکات بسیار مهمی است. این سخنرانی نشان می دهد که رهبر جمهوری اسلامی برای تثبیت قدرت مطلقه خود از دولت محمود احمدی نژاد حمایت کرده و او را فردی مطیع و گوش به فرمان می داند که می تواند به بقای قدرت مطلقه کمک کند. سخنرانی تازه منتشرشده همچنین حاوی دو اعتراف بسیار مهم از سوی آقای خامنه ای است که یکی مربوط به ناآگاهی وی در زمینه مسائل اقتصادی و دیگری مربوط به تلاش پنهانی برای زمین گیر کردن دولت اصلاحات است. "جرس" در گزارش زیر با نقل بخش های مهم این سخنرانی نتایجی که سیاست های اقتدارگرایانه رهبر ایران به همراه داشته را مورد بررسی قرار خواهد داد.

   

می خواستند رهبری را کنار بگذارند

از فحوای سخنانی که به نقل از رهبر جمهوری اسلامی منتشر شده این گونه برمی آید که وی در دیدار با اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه درصدد پاسخ به انتقادهای آنان درباره عملکرد دولت بوده است. او سخنان خود را با مقایسه دولت احمدی نژاد و دولت اصلاحات آغاز کرده و از این که در دولت احمدی نژاد بر خلاف دولت اصلاحات از حاکمیت دوگانه دفاع نمی شود اظهار خشنودی کرده است. آقای خامنه ای در این بخش از سخنان خود گفته:" يك روزي توي اين كشور تلاش مي‌شد -هم شعارش داده شد، هم عملا تلاش شد- كه حاكميت دوگانه درست كنند. يعني واقعا براي اين كار بنا كردند سرمايه‌گذاري كردن.مراد از حاكميت دوگانه هم فقط اين نيست كه دو دستگاه در راس كشور قرار داشته باشند كه هر كدام به نوبه خودشان تصميم‌گيري كنند؛ اين معنايش اين بود كه منزله رهبري و ولايت‌فقيه و اين حرف‌هايي كه ماها داريم و انقلاب از اول داشته، اينها را از جايگاه تعيين‌كنندگي و فصل‌الخطاب بودن كنار بيندازند و برايش رقيب درست كنند. آن كساني كه اين را مطرح كردند، اصلا از اول فكرشان اين بود. يك وقت به دولت چشم دوختند، نتوانستند؛ بعد خواستند مجلس را اين جوري كنند؛ بالاخره حاكميت دوگانه را، هم شعار دادند، هم دنبالش راه رفتند. اين حاكميت دوگانه فقط شعار داخل هم نبود كه ما بگوييم كساني در داخل اين شعار را مي‌دادند؛ نه، همان وقت‌ها آمريكايي‌ها هم اين را گفتند، اروپايي‌ها هم اين را گفتند، توي تبليغاتشان هم آوردند و همين تعبير «حاكميت دوگانه» را به‌كار بردند.در دولت نهم و دهم -از وقتي كه آقاي احمدي‌نژاد آمده- بحث حاكميت دوگانه نيست؛ حاكميت يگانه است؛ يعني دولت و رهبري و تشكيلات در امتداد يك خط قرار دارند؛." این بخش از سخنان آقای خامنه ای روشن می سازد که دلیل اصلی نگرانی وی از ایده حاکمیت دوگانه در دولت اصلاحات احساس خطر نسبت به از دست رفتن جایگاه مطلقه رهبری اش بوده است. او برای بدنام کردن ایده حاکمیت دوگانه نیز این ایده  را به معنای قرار گرفتن دو دستگاه در در راس کشور تعبیر کرده که هر کدام به نوبه خودشان تصمیم گیری کنند. تعبیر آقای خامنه ای از حاکمیت دوگانه در تضاد کامل با آن چیزی است که اصلاح طلبان از آن دفاع می کردند. تئوریسین های اصلاح طلب معتقد بودند در شرایطی که محافظه کاران حاضر به رقابت برابر برای کسب کرسی های قدرت نیستند حاکمیت دوگانه می تواند به عنوان محملی برای نظارت دو جناح عمده کشور بر عملکرد یکدیگر باشد تا به این ترتیب و به تدریج زمینه برای رقابت های سالم تر سیاسی فراهم شود.

اقتصاد نمی دانم، دخالت نمی کنم!

اقای خامنه ای در سخنرانی برای اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم علیرغم حمایت های ویژه از دولت احمدی نژاد به صراحت اذعان کرده که در زمینه سیاست های اقتصادی از صلاحیت و آگاهی کافی برخوردار نیست و به همین جهت نیز در برنامه های اقتصادی دولت احمدی نژاد دخالت نمی کند. او در این بخش از سخنانش گفته است :" يك زمينه‌هايي هست كه من دخالت نمي‌كنم. در مسايل اقتصادي، بنده اصلا دخالت نمي‌كنم. من خودم را توي اين مسايل صاحب‌نظر نمي‌دانم. سر قضاياي گوناگون، اختلاف‌نظر هم هست، استدلال‌هاي گوناگوني هم هست، هميشه از من هم توقع مي‌رفته كه دخالت كنم. بعضي‌ها سر قضيه قيمت ارز، سر قضيه كم و زياد كردن سود بانكي هميشه از من توقع داشته‌اند كه  دخالت كنم؛ اما من دخالت نمي‌كردم.نظرات گوناگوني مي‌آيد؛ يك وقت آدم به يك نظر قطعي مي‌رسد اما غالبا من به نظر قطعي و جازم نمي‌رسم؛ چون در اين قضيه من صاحب نظر نيستم؛ لذا دخالت نمي‌كنم..." تصریح رهبر ایران به عدم دخالت در برنامه های اقتصادی دولت احمدی نژاد در شرایطی است که محور عمده وعده های این دولت بر بهبود اوضاع اقتصادی متمرکز بوده و در عین حال همه گزارشهای مستقل طی پنج سال گذشته از سقوط شاخص های اقتصادی حکایت دارد. برپایه گزارشها رشد اقتصادی در سال گذشته نزدیک نیم درصد برآورد شده و آمار بالایی بیکاری، کاهش سرمایه گذاری خارجی و ورشکستگی های پیاپی شرکت های تولیدکننده داخلی نیز زنجیره ای از بحران را نشان می دهد که  ریشه در سیاست های اقتصادی دولت احمدی نژاد دارد.

اعتراف به تضاد گفتار و کردار

یکی از مهم ترین محورهای سخنرانی تازه منتشر شده رهبر جمهوری اسلامی بخشی است که وی در آن به تلاش پنهانی برای اخلال در برنامه های دولت اصلاحات اذعان کرده است. او در این بخش از سخنانش ابتدا گفته " من از همه دولت‌ها حمايت مي‌كنم. از دولت و قوه مجريه و مسئوليني كه هستند، در همه دوره‌ها من حمايت كردم؛ با اينكه بعضي‌هاشان از لحاظ جهت‌گيري، مخالف با جهت‌گيري ما بودند؛ منتها برخورد كردن و تضعيف كردن مصلحت كشور نبوده است." بخش کلیدی این سخنان اما جایی است که اقای خامنه ای می گوید:" در داخل، از زير، هركار مي‌توانستيم مي‌كرديم؛ اما در حمايت عمومي، من حمايت مي‌كردم." این اعتراف تاییدی بی چون و چرا بر تحلیل هایی است که مخالفت های انجام شده با دولت اصلاحات را برآمده از خواست و اراده آقای خامنه ای می دانند. سخنان رهبر ایران همچنین نشان می دهد که وی علیرغم ادعاهایش درباره سیاست ورزی اخلاقی چگونه از یک سو به حمایت علنی از دولت اصلاحات پرداخته ولی در مراودات پنهانی هر کاری در توان داشته برای زمینگیر کردن آن دولت انجام داده است.جالب این جاست که وی در همین سخنرانی به ذکر خاطره ای از دوران دولت اصلاحات پرداخته که خود گویای یکی از موارد کارشکنی در امور این دولت است. او با وجودی که در ابتدای سخنرانی اذعان می کند از دانش اقتصادی کافی برخوردار نیست خاطره ای را ذکر می کند که در آن با یکی از برنامه های اقتصادی دولت اصلاحات اعلام مخالفت کرده است. آقای خامنه ای می گوید:" ... يك ذره غفلت مي‌كرديم، يكهو يك كاري انجام مي‌گرفت. پيش من آمدند و گفتند ما مي‌خواهيم از بانك جهاني قرض كنيم. آقاياني كه توي مسايل پولي و اين‌ها اطلاعاتي دارند، مي‌دانند چقدر اين كار چيز خطر ناكي است. احتياجي هم نداشتيم، اما گفتند مي‌خواهيم قرض كنيم. من گفتم اين كار را نكنيد. اول رئيس‌جمهور اين را به من گفت -مال هشت نه سال پيش است- بعد من گفتم اين كار مصلحت نيست، نكنيد. رفتند، ولي بعد ديدم دوسه نفر از كارشناس‌هاي اقتصادي و مسايل پولي و بانكي دولت آمدند با من صحبت كردند و گفتند آقا ما اين را احتياج داريم؛ ناچاريم اين كار را بكنيم. من ديدم اين اصلا برنامه‌ريزي شده است؛ مي‌خواهند اين كار را بكنند! جلسه بعد كه رئيس‌جمهور پيش من آمد، گفتم آقا اگر شما اين كار را كرديد، من با اين كار اعلام مخالفت خواهم كرد. ترسيدند، ديگر نكردند. كارها اين‌جوري بود اما امروز چنين چيزهايي پيش نمي‌آيد." ادعای خطرناک بودن دریافت وام از بانک جهانی در شرایطی از سوی رهبر ایران مطرح می شود که وی نه از قول خود و نه از سوی کارشناسان پولی و اقتصادی هیچ توضیحی درباره چرایی دلیل خطرناک دانستن این ماجرا ذکر نکرده است. ضمن آن که اگر رهبر ایران آن طور که خود اذعان می کند به عدم دانش در امور اقتصادی واقف است علی القاعده می بایست نظر کارشناسان اقتصادی دولت اصلاحات را می پذیرفت . بنابراین می توان از سخنان آقای خامنه ای در این زمینه نتیجه گرفت که وی همان طور که اعتراف می کند از هیچ تلاشی برای زمین گیر کردن دولت اصلاحات فروگذار نکرده و حتی در حوزه اقتصادی که تخصص و صلاحیتی هم در آن نداشته به مانع تراشی در امور دولت پرداخته است.

مقایسه دو سیاست خارجی

حمایت رهبر جمهوری اسلامی از سیاست خارجی دولت احمدی نژاد نیز  با مقایسه ای میان این دولت و دولت اصلاحات انجام شده است. او در این بخش از سخنانش ابتدا به طور تلویحی اذعان می کند که محمود احمدی نژاد در زمینه سیاست های کلی در امور بین الملل از اختیاری برخوردار نیست و اگر اظهارنظری هم می کند در نهایت منجر به نتیجه ای نخواهد شد. آقای خامنه ای در این رابطه می گوید :" الآن رئيس‌جمهور با هركسي در دنيا ملاقات كند و حرف بزند، من از حرف زدن او نگران نيستم. اطلاع هم ندارم، اما نگران نيستم. مي‌دانم كه در خلاف جهت انقلاب و سياست كلي نظام مطلبي گفته نخواهد شد، مطلبي پيش نخواهد رفت؛ ولو حالا به لحاظ تعارف دو كلمه هم يك چيزي بگويند، اما كاري پيش نخواهد رفت؛ اين را خاطرم جمع است."

او سپس به نقد سیاست خارجی دولت اصلاحات پرداخته و برنامه های این دولت برای تنش زدایی در روابط با غرب را زیر سوال برده است. آقای خامنه ای در این رابطه به تلاش ایران برای نزدیکی با اروپا از طریق جمهوری آلمان اشاره کرده و مدعی است که مسوولان سیاست خارجی دولت اصلاحات قصد داشته اند انتظارات غرب را برآورده کنند. او در روایت تلاش ایران برای تنش زدایی با غرب گفته :" آن وقت صدراعظم آلمان «كهل» بود. او با رئيس‌جمهور ما ارتباطات خوبي داشت. تلفني با هم صحبت مي‌كردند، چه مي‌كردند؛ من هم همين ارتباطات را تاييد مي‌كردم. او يك نفر مامور هم گذاشته بود كه به ايران مي‌آمد و صحبت مي‌كرد و مي‌رفت و قرار مي‌گذاشت. يك شب رئيس‌جمهور به من كاغذي داد گفت ما اين‌ها را نوشته‌ايم تا نماينده رئيس‌جمهور ايران اين‌ها را به اين نماينده‌اي كه از آلمان مي‌آيد بدهد. من بعدا نگاه كردم ديدم نوشته شما انتظارات خود را از جمهوري اسلامي بيان كنيد؛ شما از ما چه انتظاراتي داريد؟! اين خيلي چيز خطرناكي بود. خيلي اوقاتم تلخ شد. من پيغام دادم، گفتم او غلط مي‌كند از ما انتظارات داشته باشد! او چه‌كاره است؟ آن وقت دولت آلمان تنها دولت اروپايي بود كه با جمهوري اسلامي يك ارتباطي داشت..." ادعای آقای خامنه ای برای بدنام جلوه دادن سیاست تنش زدایی دولت اصلاحات در شرایطی است که چنین مباحثی در عرف بین الملل امری متداول است و اصولا موفقیت هر مذاکره ای منوط به مشخص بودن مواضع طرفین است.

اقای خامنه ای در همین زمینه از واسطه شدن آلمان در نزدیکی ایران و اتحادیه اروپا نیز به شدت ابراز نارضایتی کرده است. او در این بخش از سخنانش اظهار داشته :" او ( آلمان) گفته بود كه شماها هر كاري با اروپا داريد، به ما بگوييد تا ما اين كارها را برايتان انجام دهيم. اين‌ها هم يك فهرستي نوشته بودند كه ما اين را مي‌خواهيم، اين را مي‌خواهيم. من گفتم شما مي‌خواهيد با بلژيك، با ايتاليا، با اتريش ارتباطات داشته باشيد، به اين چرا مي‌گوييد؟ ببينيد خطاها، خطاهاي اصولي و اساسي بود. آدم يك ذره غفلت مي‌كرد، چنين چيزي پيش مي‌آمد. اين را من به شما عرض بكنم؛ امروز چنين چيزهايي وجود ندارد." انتقاد از واسطه شدن آلمان در رابطه میان ایران و کشورهای اروپایی نیز نشان می دهد که رهبر ایران درک درستی از ماهیت متحول شده روابط بین الملل ندارد و در حالی که کشورهای اروپایی سالهاست از طریق اتحادیه ای واحد مناسبات خود با کشورها را تنظیم می کنند او به سران دولت اصلاحات توصیه کرده به جای مذاکره با آلمان به عنوان واسطه ای از اتحادیه اروپا به طور مجزا با سران کشورهای مدنظر در این قاره گفتگو کنند.

انتقادهایی که آقای خامنه ای در دیدار با اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه از سیاست خارجی دولت اصلاحات مطرح کرده صرفا منحصر به سیاست تنش زدایی با غرب نمی شود. وی تلاش دولتمردان اصلاحات برای کمک به استقرار صلح در خاورمیانه را نیز زیر سوال برده و با ذکر خاطره ای گفته :" آن وقت آمدند به ما گفتند ... كه آقا ما مي‌خواهيم بگوييم اين دو دولت را در فلسطين قبول داريم! دو دولت! ببينيد اين چقدر انحراف است كه كسي اين را ملتفت نشود. ما يك خورده اوقات‌تلخي كرديم، چه كرديم؛ بلاخره ظرف دو سه جلسه رد وبدل كردن و گفت‌وگو كردن و اين‌ها، اين مسايل برداشته شد. امروز اين‌ها نيست. آن روزها آدم توي آن مسايل خاطرجمع نبود، امروز اين‌جور نيست؛ يك جهت واحدي است، دارند يك حركتي مي‌كنند." حمایت رهبر جمهوری اسلامی از سیاست خارجی دولت احمدی نژاد در شرایطی است که اجرای این سیاست طی 5 سال گذشته 4 قطعنامه تحریمی شورای امنیت سازمان ملل متحد را برای ایران به همراه داشته و علاوه بر آن مجموعه تحریم های مجزای ایالات متحده، اتحادیه اروپا و کشورهایی نظیر ژاپن و کانادا باعث انزوای بی سابقه ایران شده است. این سیاست همچنین نه تنها کمکی به حل مناقشات موجود بر سر برنامه هسته ای نکرده بلکه با فاصله گرفتن کشورهایی نظیر چین و روسیه از ایران بر پیچیدگی های بحران اتمی افزوده شده است. در همین حال سیاست تهاجمی دولت احمدی نژاد در مسائل خاورمیانه نیز بحران های فراوانی را به همراه آورده است. اسناد تازه منتشر شده ویکی لیکس نشان می دهد که رهبران بلند پایه عربی از ایالات متحده درخواست کرده اند که برای متوقف کردن برنامه های هسته جمهوری اسلامی به ایران حمله نظامی کند. در مساله فلسطین نیز دولت فتح که مسوولیت اداره کرانه باختری را به عهده دارد مدتی پیش در واکنش به اظهارات رهبر ایران که در آن از گفت و گوهای صلح میان اسراییل و فلسطینیان انتقاد شده بود با انتشار بیانیه ای این اظهارات را «سوء استفاده بی‌شرمانه از مبارزات ملت فلسطین و رهبری آن و دخالت آشکار در مسائل داخلی» فلسطین خواند. در بیانیه دولت فتح آمده بود که " اهداف نظام خامنه‌ای- احمدی‌نژاد که ملت دوست و برادر ایران را با تمام تکثرات قومی، دینی و مذهب‌ی اش سرکوب می‌کند... اهدافی آشکار است که در پی توسعه شکاف میان فلسطینی‌ها و چند دسته کردن ملت عرب و کشاندن آن به جنگ‌های داخلی به سود خود است."

انتقاد علنی ضرورت ندارد!

بخش پایانی سخنان رهبر جمهوری اسلامی در جمع اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه نیز در نوع خود جالب توجه است. او در این بخش به حاضران توصیه می کند که تا می توانند از انتقاد علنی نسبت به دولت پرهیز کرده و مواردی که به عنوان انتقاد در ذهن دارند به صورت پنهانی و محرمانه به اطلاع برسانند. آقای خامنه ای در این بخش از سخنانش علیرغم این که ابتدا به اعضای جامعه مدرسین می گوید اگر  یک اشتباهي مي‌بينند، ملاحظه رفاقت و دوستي را نكنند از آنها می خواهد :"..مراقب باشند كه يك جهت‌گيري عامي براي زمين زدن دولتي كه حالا نسبت به شعارهاي انقلاب وفادار است، نسبت به رهبري اظهار اطاعت مي‌كند و چه و چه، ايجاد نشود، به آن حركت كمك نشود." او می گوید:"عرض ما اين است. يك جوري نصيحت كنيد كه آن كساني كه قصد ريشه‌كني دارند، نتوانند استفاده كنند. ولي خوب، نصيحت كنيد، پيغام بدهيد، كاغذ بنويسيد؛ اگر يك جايي واقعا ديديد ضرورت دارد، اعلام هم بشود. اعلام عمومي در مواقع ضرورت ايرادي ندارد، اما بايد مراقبت بشود. اين‌جور نيست كه حالا انسان هر اعتراضي دارد، مصلحت باشد كه اين را علني و عمومي كند." این اظهارات نیز برملا کننده نگرانی رهبر جمهوری اسلامی از شفافیت سیاسی و نقد آزادانه است و نشان می دهد که وی علی رغم ادعاهای اخلاقی اش از قربانی شدن حقیقت در پای مصلحت های حکومتی ابایی ندارد.